Οι ελληνικές ΜΚΟ και το by pass στην τρόικα

Του ΚΩΣΤΑ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Τα stage έφυγαν, το πρόγραμμα «Κοινωφελούς Εργασίας» έρχεται, και μάλιστα όχι μόνο διά της πλαγίας οδού, αλλά της... Μη Κυβερνητικής. Η είδηση, προς ημερών, ανάφερε ότι 55.000 άνεργοι θ' απασχοληθούν στους δήμους της χώρας για την υλοποίηση δράσεων κοινωφελούς χαρακτήρα με πεντάμηνες συμβάσεις.
Τις οποίες, όμως, οι εργαζόμενοι θα τις υπογράφουν, όχι με τους ΟΤΑ, αλλά με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που θα είναι και οι φυσικοί τους εργοδότες. Μόνο που αυτές, όπως αναφέρουν πληροφορίες, γυρίζουν -προς το παρόν- τις πλάτες τους στο πρόγραμμα, καθώς δεν προβλέπονται αμοιβές για τις ίδιες, όπως στο παρελθόν....

Το πρόγραμμα ανακοινώθηκε στις αρχές του περασμένου Μαρτίου, ως ανάχωμα στην ανεργία, από την πρώην υπουργό Εργασίας Λούκα Κατσέλη. Η χρηματοδότηση είναι εξασφαλισμένη μέσω ΕΣΠΑ και προβλέπεται αμοιβή 625 ευρώ, ενώ από τον ΟΑΕΔ προβλέπεται πλήρης ασφαλιστική κάλυψη. Εργασίες καθαρισμού πάρκων, παραλιών, υπηρεσίες πυρασφάλειας, μαθήματα σε ΑμεΑ, υπηρεσίες σε ηλικιωμένους ανθρώπους και άλλα είναι τα καθήκοντα που αναμένεται να αναλάβουν οι ενδιαφερόμενοι σε περίπου 325 δήμους σε 55 νομούς της χώρας. Μέχρι εδώ καλά. Η φράση-κλειδί, όμως, που δεν... ξεκλειδώνει ακόμα τις διαδικασίες είναι «ΜΚΟ».
Καθώς το Μνημόνιο απαγορεύει ρητώς και διά ροπάλου στους δήμους να προχωρήσουν στην οποιαδήποτε πρόσληψη, έρχεται το σχέδιο και αναθέτει τις προσλήψεις σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Αυτές θα παραχωρούν στους δήμους τους εργαζόμενους που θα έχουν προσλάβει οι ίδιες. Ενα περίεργο μόρφωμα εργαζομένου, κάτι μεταξύ εθελοντή και συμβασιούχου... Ενα by pass στην τρόικα, όχι από την κυβέρνηση, αλλά από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που η ίδια στήριζε αφειδώς και προκλητικώς, μέχρι πριν από λίγο καιρό...
Σφοδρότατες αντιρρήσεις
Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι μεγαλύτερες και γνωστότερες -και άρα πιο χρηματοδοτημένες- ΜΚΟ έχουν εκφράσει σφοδρότατες αντιρρήσεις σε αυτές τις διαδικασίες για δύο βασικούς λόγους.
Ο πρώτος: στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν προβλέπονται «ξεκάθαρες» αμοιβές για τις ίδιες. Μέχρι τουλάχιστον το 2008, τα χρήματα του ΕΣΠΑ, για σκοπούς «συμβουλευτικής και κατάρτισης» -που διαχειρίζονταν οι ΜΚΟ- κατανέμονταν σύμφωνα με πληροφορίες περίπου 50-50. Τα μισά δηλαδή στους ωφελούμενους και τα μισά στις ίδιες τις οργανώσεις. Τώρα, επειδή τα ποσά είναι μικρότερα και περισσότερο ελεγχόμενα, οι εμπλεκόμενες ΜΚΟ δικαιούνται ένα μικρό ποσοστό, το οποίο δικαιολογεί το «λογιστικό κόστος» και κάποια άλλα βασικότατα λειτουργικά έξοδα, π.χ. ένα μέρος του ενοικίου ή των λογαριασμών κοινής ωφέλειας, σε ποσοστό όχι μεγαλύτερο του 5% του συνολικού προγράμματος που θα διαχειριστεί.
Ο δεύτερος: Για να μπορέσουν κάποιες ΜΚΟ να πάρουν μέρος σε μια τέτοια διαδικασία, θα πρέπει να καταβάλουν και επιπλέον έξοδα, καθώς θα χρειαστεί να πληρώσουν ιδιωτικές εταιρείες που θα αναλάβουν τα πιστοποιητικά «διαχειριστικής επάρκειας» και τη σύνταξη «τεχνικών δελτίων». Το κόστος για την υλοποίηση των τυπικών - βασικών προϋποθέσεων συμμετοχής στο πρόγραμμα μπορεί να φτάσει και τις 10.000 ευρώ. Για παράδειγμα, ένα οργανωμένο λογιστήριο που θα διαχειρίζεται τον άτοκο ειδικό λογαριασμό που θα μεταβιβάζει τα χρήματα στους λογαριασμούς των εργαζομένων. Ή ένα δίκτυο υπολογιστών, τηλεφωνικό κέντρο κ.ά. «Δεν μας φέρνει έσοδα, απεναντίας μας δημιουργεί μεγάλα έξοδα», υποστήριξαν εκπρόσωποι ΜΚΟ.
Σε πρόσφατη κοινή συνάντηση των εμπλεκομένων φορέων, εκτός από τα δύο παραπάνω βασικά προβλήματα που αφορούν τις ίδιες τις ΜΚΟ, αναφέρθηκαν και άλλα πέντε σημαντικά προβλήματα στην εφαρμογή αυτού του προγράμματος:
1. Οι αμοιβές των 625 ευρώ αφορούν όλες τις ενδιαφερόμενες ειδικότητες, ανεξάρτητα από την ύπαρξη πανεπιστημιακού πτυχίου. Για παράδειγμα, δεν προβλέπεται διαφοροποίηση στην αμοιβή για τις υπηρεσίες, φέρ' ειπείν, ενός γιατρού σε ηλικιωμένα άτομα από κάποιον άλλον εργαζόμενο βασικής εκπαίδευσης, που θα καθαρίζει π.χ. ένα πάρκο.
Αν γίνει ατύχημα
2. Προβλήματα στον τομέα υγιεινής και ασφάλειας. Ποιος θα εμφανίζεται ως «εργοδότης» στην περίπτωση π.χ. ενός ατυχήματος; Οι ΜΚΟ σε καμία περίπτωση δεν επιθυμούν κάτι τέτοιο και επιδιώκουν ως εργοδότες, με τη νομική υπόσταση του όρου, να εμφανίζονται οι πραγματικοί φορείς.
3. Συνδικαλιστικοί φορείς (κυρίως η ΠΟΕ ΟΤΑ, η οποία τάσσεται κατά του προγράμματος) έχουν επισημάνει τον κίνδυνο δημιουργίας ακόμη ρουσφετολογικού μηχανισμού, ενός ακόμη και κάτω από συνθήκες Μνημονίου και Μεσοπρόθεσμου. Η επιλογή θα γίνει με μοριοδότηση τύπου ΑΣΕΠ και όχι από τον ίδιον το ΑΣΕΠ.
Εκτός ΟΑΕΔ
4. Υπάρχει ένα σημαντικό ηθικό θέμα απέναντι στους συμβασιούχους που απομακρύνθηκαν, ενώ βρίσκονται στα δικαστήρια με διαφόρους ΟΤΑ λόγω του ότι κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, όπως π.χ. στο δήμο της Αθήνας, στον οποίον έχουν απομείνει περίπου 400 συμβασιούχοι.
5. Οπως λέγεται, η λίστα των απαιτούμενων ειδικοτήτων δεν συνετάχθη βάσει των καταστάσεων ανέργων του ΟΑΕΔ, ώστε να γίνει όσο το δυνατόν περισσότερο ορθολογική η γεωγραφική κατανομή, σύμφωνα με τις ανάγκες των δήμων.

kkyr@enet.gr


«Δουλεύαμε για 3,5€ χωρίς ασφάλιση»
Σχεδόν ένας χρόνος έχει περάσει από τότε που στο Διαδίκτυο κυκλοφόρησε η καταγγελία 18 νέων ανθρώπων που απολύθηκαν από το ελληνικό τμήμα μεγάλης ΜΚΟ.
Ανήκαν στο τμήμα άμεσου διαλόγου της οργάνωσης. Είναι τα παιδιά που κυκλοφορούν στους δρόμους και ενημερώνουν προφορικώς και με φυλλάδια. Από το κείμενο που δημοσίευσαν φάνηκε μια τελείως άγνωστη πτυχή των ΜΚΟ, που δεν διαφέρει σε τίποτα από τις μοντέρνες μνημονιακές σχέσεις εργασίας. Πώς περιέγραφαν τους εαυτούς τους;
«Αφ' ενός οι χειρότερα αμειβόμενοι, αλλά και οι μοναδικοί ανασφάλιστοι, τόσο σε σύγκριση με τους υπόλοιπους του γραφείου όσο και σε σύγκριση με τα αντίστοιχα τμήματα της οργάνωσης διεθνώς. Μιλάμε, λοιπόν, για μια μαύρη εργασία με ωρομίσθιο της τάξης των 4,5 ευρώ για τις ώρες που ήμασταν στο δρόμο και 3,5 ευρώ για τις ώρες γραφείου, χωρίς να δικαιούμαστε στοιχειώδη πράγματα, όπως ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ένσημα κ.λπ.
Την ίδια στιγμή, η οργάνωση φρόντιζε να μας υπενθυμίζει τον επαγγελματισμό της απέναντί μας, προσφέροντάς μας απλόχερα προϊσταμένους, εντολές, νόρμες παραγωγικότητας, αυξανόμενες απαιτήσεις στόχων και διαρκή επιτήρηση, ώστε να πιάνουμε το budget του κάθε μήνα.
Ιστορικό διεκδικήσεων
»Συνειδητοποιώντας τη θέση στην οποία βρισκόμασταν, οι εργαζόμενοι στο τμήμα άμεσου διαλόγου αποφασίσαμε από τις αρχές Μαρτίου 2010 να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας για τα καθημερινά μας κοινά προβλήματα και να αναζητήσουμε με τρόπο συλλογικό τη λύση. Φυσικά τα εμπόδια ήταν πολλά. Ενα πρώτο είναι η αντίληψη που επικρατεί γενικώς και η οποία βλέπει αυτούς που δουλεύουν στην ομάδα άμεσου διαλόγου ως εθελοντές ή στην καλύτερη ως "τα παιδάκια με τα πορτοκαλί μπλουζάκια". Ενα δεύτερο ήταν η ευκολία με την οποία μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να μας διώξουν, αφού δεν υπήρχε καμιά γραπτή σύμβαση εργασίας. Τέλος, ήταν ότι ήδη πολύς κόσμος είχε φτάσει στα όρια των αντοχών του σε ό,τι αφορά την παραμονή του στη δουλειά».
Από την πλευρά της ΜΚΟ είχε αναφερθεί τότε ότι ήταν αναγκασμένη να διακόψει τη συνεργασία με τους εργαζομένους, καθώς είχαν μειωθεί οι επιχορηγήσεις προς αυτήν.


Πήραν σε 6 χρόνια 70 εκατ. ευρώ χωρίς κανέναν έλεγχο
Σύμφωνα με τον ελληνικό νόμο του 1999, που ορίζει τη λειτουργία τους, οι ΜΚΟ είναι μη κερδοσκοπικά Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου, που έχουν αντικείμενο «την παροχή επείγουσας ανθρωπιστικής, επισιτιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας προς τους πληθυσμούς αναπτυσσόμενων χωρών».
Στην Ελλάδα, όπως αποκάλυψε σχετικό ρεπορτάζ της «Ε» στις 15 Φεβρουαρίου 2011, μόνο μέσα σε μια δεκαετία καταγράφηκαν στις αντίστοιχες λίστες του υπουργείου Εξωτερικών -από το οποίο και προερχόταν η κύρια χρηματοδότησή τους- 528 ΜΚΟ. Και μόνο κατά τα έτη 1999-2004 χρηματοδοτήθηκαν με 70 εκατομμύρια ευρώ χωρίς κανέναν έλεγχο.
Για να ιδρύσει κάποιος ή μια ομάδα ανθρώπων ένα σωματείο Μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα θα πρέπει να έχει καταθέσει την ανάλογη αίτηση στο Πρωτοδικείο της πόλης, όπου επιθυμεί την ίδρυση, μαζί με το Καταστατικό Λειτουργίας. Από τη στιγμή που θα διαχειρίζεται δωρεές, κρατικές επιχορηγήσεις, λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, θα πρέπει με τα έγγραφα του Πρωτοδικείου να κάνει έναρξη στην εφορία, στην οποία βρίσκεται η δηλωμένη έδρα της ΜΚΟ, με τον ανάλογο κωδικό επαγγέλματος που ορίζει ο φορολογικός κώδικας. Συμπληρωματικώς, ο ελληνικός νόμος ορίζει ότι ο κρατικός φορέας που επιχορηγεί την οποιαδήποτε ΜΚΟ θα πρέπει να προβαίνει σε διαχειριστικό έλεγχο δύο φορές το χρόνο.