Αλλάζει ριζικά ο χάρτης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

Στην τελική φάση των διαβουλεύσεων εισέρχεται το υπουργείο Παιδείας, αναφορικά με το νέο νόμο πλαίσιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση που προωθείται και αναμένεται να πάει προς ψήφιση στη Βουλή στο τέλος του μήνα. Χθες το βράδυ, δόθηκε στη δημοσιότητα το τελικό προσχέδιο. Εν τω μεταξύ, η υπουργός Παιδείας ξεκινά μπαράζ επαφών με φορείς και κόμματα. Σήμερα Τρίτη, συναντάται με τις ηγεσίας των ομοσπονδιών πανεπιστημιακών και διδασκόντων στα ΤΕΙ, την Τετάρτη συναντά τον Αντώνη Σαμαρά, ενώ την Πέμπτη θα συναντηθεί τους εκπροσώπους της συνόδου των πρυτάνεων...

Αναφορικά με το σχέδιο νόμου, αυτό αλλάζει ριζικά το χάρτη της παιδείας. Σύμφωνα με το «Βήμα», ο νέος νόμος καθιερώνει τριετείς σπουδές σε πανεπιστήμια, καθιστά απαραίτητη τη γνώση μιας τουλάχιστον ξένης γλώσσας για τη λήψη πτυχίου, αλλάζει το στάτους κβο και για τους «αιώνιους» φοιτητές, ενώ δεν αναφέρεται στο άσυλο, αφήνοντας στην ακαδημαϊκή κοινότητα «τη διαδικασία διαφύλαξης της ακαδημαϊκής ελευθερίας». Προβλέπονται συγχωνεύσεις και καταργήσεις σπουδών και τμημάτων αλλά και μεγάλες αλλαγές στη χρηματοδότηση, ενώ ιδρύονται επώνυμες Έδρες στα ιδρύματα, ώστε αυτή να ενισχυθεί. Επιπλέον από το ακαδημαϊκό έτος 2014-15 παύει η διανομή των διδακτικών συγγραμμάτων με δαπάνες του Δημοσίου. Οι φοιτητές θα προμηθεύονται τα συγγράμματά τους από το Διαδίκτυο, όπου και θα βρίσκουν τις αναλυτικές σημειώσεις των διδασκόντων τους. Διοικητικά προβλέπονται αλλαγές στην εκλογή και σύνθεση των συμβουλίων και των πρυτάνεων αλλά και στην αξιολόγηση των καθηγητών.

Δυο κατηγορίες φοιτητών στα Πανεπιστήμια
Πλέον θα υπάρχουν δύο κατηγορίες φοιτητών στα πανεπιστήμια. Οι ενεργοί που εγγράφονται κανονικά και δεν έχουν υπερβεί τα ενδεικτικά έτη σπουδών του προγράμματος που παρακολουθούν συν 2 έτη και οι μερικής φοίτησης (π. χ. εργαζόμενοι) με χρόνο σπουδών διπλάσιο του ενδεικτικού για το πρόγραμμα που παρακολουθούν. Αν ένας φοιτητής δεν εγγραφεί για δύο συνεχόμενα εξάμηνα, διαγράφεται αυτοδικαίως από τη σχολή. Οι φοιτητές που αποδεδειγμένα εργάζονται περισσότερο από 20 ώρες την εβδομάδα δύνανται να εγγράφονται ως φοιτητές μερικής φοίτησης.
Βασική ακαδημαϊκή μονάδα των πανεπιστημίων είναι η Σχολή, ενώ καταργούνται τα πανεπιστημιακά τμήματα. Η Σχολή οργανώνει προγράμματα σπουδών, αναθέτει την υλοποίησή τους σε ομάδες διδασκόντων και απονέμει τα αντίστοιχα πτυχία, κατά τα οριζόμενα στον Οργανισμό του ιδρύματος. Καθιερώνονται σπουδές σε 3 κύκλους. Τριετής ο πρώτος εάν το επιλέξουν τα Ιδρυματα, 5 έτη με τις μεταπτυχιακές σπουδές και 8 με τις διδακτορικές.
Η ακαδημαϊκή ελευθερία καταργεί το άσυλο
Δεν αναφέρονται σε κανένα σημείο του νόμου οι λέξεις «ακαδημαϊκό άσυλο». Αντ’ αυτού αναφέρεται ότι στα ΑΕΙ κατοχυρώνεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και τη διδασκαλία καθώς και η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, υπεύθυνος για την τήρηση των οποίων είναι ο πρύτανης. Με τον οργανισμό κάθε ιδρύματος ορίζεται η διαδικασία διαφύλαξης της ακαδημαϊκής ελευθερίας.

Συγχωνεύσεις και καταργήσεις
Στο σχέδιο του υπουργείου Οικονομίας εντάσσονται οι βάσεις για κατάργηση πανεπιστημιακών τμημάτων. Το νέο νομοσχέδιο αναφέρει ότι«η ίδρυση, κατάργηση, κατάτμηση ή συγχώνευση σχολών και ιδρυμάτων σύμφωνα με τα ανωτέρω πρέπει να είναι σύμφωνες με τις ανάγκες και δυνατότητες της εθνικής οικονομίας και τον περιφερειακό χωροταξικό σχεδιασμό. Απαγορεύεται η μεταστέγαση ιδρύματος ή σχολής εκτός της έδρας τους, καθώς και η μεταφορά της στην Αθήνα». Αναφέρεται ακόμη ότι τα «Α ΕΙ που προκύπτουν από συγχώνευση σύμφωνα με το άρθρο αυτό, υπεισέρχονται αυτοδικαίως από την έναρξη λειτουργίας τους και χωρίς άλλη διατύπωση σε όλα τα ενοχικά και εμπράγματα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των ΑΕΙ. Σε περίπτωση κατάτμησης ή κατάργησης ιδρύματος, τα θέματα της παρούσας παραγράφου ρυθμίζονται με το σχετικό προεδρικό
διάταγμα».
Διοίκηση Ιδρύματος

Θεσπίζεται συμβούλιο Ιδρύματος, αποτελούμενο από 15 μέλη ή 9 σε μικρά ιδρύματα. Επτά εκλεγμένα εσωτερικά μέλη, επτά εξωπανεπιστημιακά και ένας εκπρόσωπος των φοιτητών. Ο πρόεδρος, ο αναπληρωτής πρόεδρος και τα λοιπά εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου εκλέγονται από τα εσωτερικά μέλη, με φανερή ψηφοφορία και αυξημένη πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων.
Ο πρύτανης εκλέγεται με φανερή ψηφοφορία, μετά από διεθνή διαγωνισμό, με πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων των μελών του Συμβουλίου. Η θητεία του πρύτανη μπορεί να ανανεωθεί μία φορά με απόφαση του Συμβουλίου, με τη διαδικασία της προηγούμενης περίπτωσης. Δεν επιτρέπεται η άσκηση καθηκόντων πρύτανη από το ίδιο πρόσωπο για τρεις συνεχείς θητείες. Η ίδια διαδικασία τηρείται στους κοσμήτορες Σχολών.
Αξιολόγηση καθηγητών
Σε κάθε ίδρυμα υπεύθυνη για την αξιολόγηση είναι η Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας. Οι αναπληρωτές καθηγητές των ΑΕΙ, των οποίων η υπηρεσία έχει υπερβεί τα οκτώ έτη, καθώς και οι καθηγητές πρώτης βαθμίδας αξιολογούνται κάθε πέντε χρόνια ως προς το ερευνητικό, εκπαιδευτικό, διδακτικό και επιστημονικό έργο τους από επιτροπές αξιολόγησης. Η αξιολόγηση των ως άνω καθηγητών των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ πραγματοποιείται από επιτροπές που αποτελούνται από πέντε καθηγητές πρώτης βαθμίδας άλλων Πανεπιστημίων ή ΤΕΙ αντίστοιχα, του εσωτερικού και του εξωτερικού.
Σε περιπτώσεις εξαιρετικά αρνητικής αξιολόγησης μόνιμων καθηγητών, είναι δυνατόν, με απόφαση που λαμβάνεται από την οικεία κοσμητεία κατόπιν εισήγησης του κοσμήτορα, να μην τους επιτρέπεται εφεξής: α) να συμμετέχουν σε επιτροπές επιλογής ή εξέλιξης καθηγητών, β) να διδάσκουν σε μεταπτυχιακά προγράμματα και γ) να επιβλέπουν και να εξετάζουν διδακτορικές διατριβές. Στις περιπτώσεις αυτές η διαδικασία αξιολόγησης επαναλαμβάνεται το αργότερο σε τρία έτη, εκτός αν ο καθηγητής ζητήσει να αξιολογηθεί νωρίτερα.
Προβλέπονται συμβόλαια με καθηγητές του εξωτερικού που μπορούν να διδάξουν σε πανεπιστήμια της Ελλάδος. Καταργείται η βαθμίδα του λέκτορα και η μονιμοποίηση πανεπιστημιακών γίνεται στη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή. Οι επίκουροι καθηγητές εκλέγονται για τετραετή θητεία, με δυνατότητα ανανέωσης για άλλη μία ύστερα από κρίση.
Η επιλογή και η εξέλιξη των καθηγητών όλων των βαθμίδων γίνεται από ειδικές επιτροπές, οι οποίες απαρτίζονται από επτά καθηγητές, ή και αναπληρωτές καθηγητές σε περίπτωση κρίσης για τις βαθμίδες του επίκουρου ή αναπληρωτή, με έργο ίδιο ή συναφές με εκείνο της υπό πλήρωση θέσης ή του υπό εξέλιξη καθηγητή αντίστοιχα. Τουλάχιστον τρία από τα μέλη της επιτροπής επιλογής ή εξέλιξης καθηγητών είναι είτε καθηγητές άλλου ΑΕΙ της ημεδαπής και ομοταγούς ΑΕΙ του εξωτερικού είτε αντίστοιχης βαθμίδας ερευνητές ερευνητικού ιδρύματος της αλλοδαπής.
Η χρηματοδότηση των ιδρυμάτων
Ιδρύεται νομικό πρόσωπο Ιδιωτικού δικαίου με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας για την αξιοποίηση των οικονομικών των ΑΕΙ (αξιοποίηση περιουσίας, κονδύλια και ερευνητικά προγράμματα). Η δημόσια χρηματοδότηση θα συνεχίσει να κατανέμεται ως σήμερα με κριτήρια όμως τους ενεργούς φοιτητές και το μέγεθος του κάθε ιδρύματος, ενώ «μπόνους» θα δίνονται σε περιπτώσεις αυξημένων επιδόσεων. Αν δεν καταρτιστούν 4ετείς προγραμματικές συμφωνίες από Ιδρύματα με την Πολιτεία (προβλέπεται από προηγούμενο νόμο), θα αναστέλλεται η χρηματοδότησή τους.
Διαμαντοπούλου: «Το άσυλο, όπως το ξέραμε, καταργείται»
«Το άσυλο», όπως το ξέραμε, «καταργείται» δήλωσε η υπουργός Παιδείας, Άννα Διαμαντοπούλου, στο ΣΚΑΙ, μετά την παρουσίαση του νέου σχεδίου νόμου. Η κ. Διαμαντοπούλου επεσήμανε ότι στο χώρο των πανεπιστημίων θα υπάρχει η δυνατότητα περιφρούρησης, όπως και σε άλλους χώρους, και μόνο ο πρύτανης θα μπορεί να καλέσει την αστυνομία. Η υπουργός Παιδείας ότι «θα πρέπει οι σπουδές να έχουν αρχή μέση και τέλος» και πρόσθεσε ότι «για να είναι κάποιος φοιτητής, θα πρέπει να εγγράφεται σε όλα τα εξάμηνα, ενώ η μη εγγραφή ισοδυναμεί με αφαίρεση της φοιτητικής ιδιότητας». Αναφορικά με το θέμα της διοίκησης η κ. Διαμαντοπούλου είπε ότι «με την ΠΟΣΔΕΠ συμφωνούμε ότι πρέπει να υπάρχει συμβούλιο διοίκησης και ισχυρός Πρύτανης»

«Το σχέδιο νόμου περίμενε κανείς να φέρει ένα όραμα αντί για μίζερες μεταρρυθμίσεις. Δεν βλέπω ούτε εκπαιδευτικό ούτε ερευνητικό όραμα και καμία καινοτομία» επεσήμανε από την πλευρά του ο πρύτανης του ΑΠΘ κ. Μυλόπουλος.
Υπενθυμίζεται ότι η Σύνοδος των Πρυτάνεων απέρριψε σχεδόν στο σύνολό τους τις προτεινόμενες αλλαγές, τις οποίες χαρακτήρισε «χαριστική βολή στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο». Η Σύνοδος των Πρυτάνεων αποφάσισε να αναλάβει εκστρατεία ενημέρωσης της κοινής γνώμης, των πολιτικών κομμάτων, των θεσμικών οργάνων της Βουλής και κάλεσε την πανεπιστημιακή κοινότητα και την ελληνική νεολαία «να υπερασπιστεί το δημόσιο αγαθό της Παιδείας». Οι πανεπιστημιακοί εξάλλου άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη, θεωρώντας τις διατάξεις στην πλειονότητά τους αντισυνταγματικές, ενώ καλούν το υπουργείο Παιδείας να λάβει υπόψη του τις προτάσεις της Συνόδου των Πρυτάνεων που διατυπώθηκαν στο Ρέθυμνο και το Λαύριο.
Κατ' αρχήν θετικά αντιμετωπίζουν οι πρόεδροι των ΤΕΙ το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας, σε αντίθεση με τους πρυτάνεις των ΑΕΙ, οι οποίοι εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις. Οι πρόεδροι, των ΤΕΙ αποφάσισαν να συναντηθούν εκ νέου την προσεχή Πέμπτη σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας, αφού έχουν πάρει στα χέρια τους το τελικό κείμενο του νομοσχεδίου, προκειμένου να λάβουν αποφάσεις.
Οι πρυτάνεις των ΑΕΙ από την Τετάρτη πραγματοποιούν σειρά επαφών με τον επικεφαλής της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα και τον Φώτη Κουβελη της Δημοκρατικής Αριστεράς.